Αγγλικά στο Νηπιαγωγείο; Μήπως είναι πολύ νωρίς;
Μεγάλος λόγος γίνεται τελευταία για την εισαγωγή ξένης γλώσσας στα Νηπιαγωγεία. Οι απόψεις διίστανται σχετικά με την ωφέλεια που μπορεί να έχει η εκμάθηση μίας ξένης γλώσσας σε παιδιά τόσο μικρής ηλικίας. Πώς όμως πραγματικά ωφελείται ο εγκέφαλος μέσω αυτής της διαδικασίας;
Σύμφωνα με την Νευρογέννεση ο εγκέφαλος αποτελείται από ένα δίκτυο νευρικών δομών που συνεργάζονται ώστε ο οργανισμός να εκτελεί όλες τις βασικές λειτουργίες του για να κρατηθεί ζωντανός αλλά και να σκέπτεται, να νιώθει και να εκφράζεται. Ταυτόχρονα, ο εγκέφαλος διατηρεί μία σπουδαία ικανότητα που λέγεται πλαστικότητα, η οποία του επιτρέπει να αλλάζει τη δομή και τη λειτουργία του καθόλη τη διάρκεια της ζωής του, ως αντίδραση στην ποικιλομορφία του περιβάλλοντος. Έτσι παρόλο που οι νευρικές δομές δημιουργούνται από την περίοδο της κύησης, χάρη στην συναπτική πλαστικότητα η διαδικασία της μάθησης βοηθάει στη δημιουργία νευρικών συνδέσεων – μονοπάτια ενδοεπικοινωνίας - που ονομάζονται συνάψεις [OECD, 2002]. Οι συνάψεις μπορούν να αναγεννιούνται καθόλη τη διάρκεια της ζωής ενός ανθρώπου και κάθε φορά που αποκτάται μία νέα γνώση (μέσω της επανάληψης) η επικοινωνία μέσω των αντίστοιχων νευρώνων ενισχύεται
Πότε όμως είναι έτοιμος ο εγκέφαλος να μάθει?
Την απάντηση μας δίνει ξανά η νευροεπιστήμη [Brain and Learning Project, OECD, 2007]. Η εκπαίδευση πρέπει να αρχίζει όσο το δυνατόν νωρίτερα. Η προσχολική ηλικία θεωρείται ‘χρυσή περίοδος’ για τον εγκέφαλο κατά την οποία οργανώνει τα ‘νευρωνικά κυκλώματα’ και είναι βιολογικά προγραμματισμένος για την ανάδυση ποικίλων ικανοτήτων. Το διάστημα αυτό το παιδί έχει μια εσωτερική παρόρμηση να αναπτύξει επιμέρους ικανότητες και αναζητά ερεθίσματα [Koizumi, 2000a & b, 2004]. Με τη λήξη της χρυσής περιόδου ή του ‘παράθυρου ευκαιρίας’ όπως λέγεται χάνεται η εσωτερική αυτή παρόρμηση και ευαισθησία.
Διάφορες νευρολογικές μελέτες έχουν αναδείξει, μερικά από τα “παράθυρα ευκαιρίας”, το πότε δηλαδή ο ανθρώπινος εγκέφαλος δημιουργεί τις νευρωνικές υποδομές για τις ικανότητες αυτές [Begley (1996-1997)].
- Το “παράθυρο ευκαιρίας” για τη συναισθηματική ωρίμανση και την κοινωνικοποίηση κυριαρχεί μεταξύ 0-2 (δηλαδή από τη γέννηση μέχρι και το τέλος του δευτέρου έτους).
- Το “παράθυρο ευκαιρίας” για τη γλώσσα, που περιλαμβάνει και τη γραφή και την ανάγνωση κυριαρχεί από 0-6 (δηλαδή από τη γέννηση μέχρι και τα έξι χρόνια). Με άλλα λόγια, κατά το χρονικό αυτό διάστημα “καλωδιώνεται” στον εγκέφαλο του παιδιού το “κέντρο της γραφής” και το “κέντρο της ανάγνωσης“. Τα κέντρα αυτά, λοιπόν, οργανώνονται νευρωνικά πριν το παιδί φοιτήσει στην πρώτη τάξη του Δημοτικού, οπότε και διδάσκεται παραδοσιακά για πρώτη φορά γραφή και ανάγνωση. Είναι προφανές ότι θα πρέπει να προσφέρονται στα παιδιά της προσχολικής ηλικίας, βιωματικά και με τρόπο παιγνιώδη, πλούσια ερεθίσματα γραφής και ανάγνωσης.
- Το “παράθυρο ευκαιρίας” για τη μαθηματική-λογική σκέψη είναι 1-4.
- Το “παράθυρο ευκαιρίας” για την ξένη γλώσσα είναι 0-6.
- Το “παράθυρο ευκαιρίας” για τη μουσική είναι 3-10.
Η μέθοδος KUMON, με το κατάλληλα διαμορφωμένο υλικό της, εκμεταλεύεται άριστα το απεριόριστο πνευματικό δυναμικό και την ικανότητα των παιδιών να μαθαίνουν. Προσομοιώνοντας τον τρόπο που ο εγκέφαλος μαθαίνει τη μητρική του γλώσσα, αρχικός στόχος είναι να διεγείρει τις αισθήσεις του παιδιού με τη διαδικασία «Μάτια – Μυαλό – Χέρι». Το παιδί – προσχολικής ηλικίας - έρχεται σε επαφή με τα πρώτα ερεθίσματα της ξένης γλώσσας ακούγοντας, δείχνοντας και επαναλαμβάνοντας αυτό που ακούει. Παράλληλα εξασκεί και αναπτύσσει τις γραφοκινητικές ικανότητες του με απώτερο στόχο να προετοιμαστεί κατάλληλα για τη γραφή. Μέσω της επιβράβευσης αλλά και του αισθήματος ότι μπορεί να τα καταφέρει, κάθε παιδί είναι ικανό να προοδεύσει πέρα από το επίπεδο του σχολείου και της ηλικίας του αναπτύσσοντας ικανότητες που θα το συνοδεύουν για μια ζωή.
